Srčana cirkulacija
Kako je srčani mišić (miokard) pumpa koja neprestano radi, od velike je važnosti da bude stalno snabdevena dovoljnom količinom krvi. Krv koja ispunjava srčane šupljine pripada funkcionalnom krvotoku i ne može ishranjivati zidove srca. Zato mišićni sistem srca poseduje poseban krvotok ili srčanu (koronarnu) cirkulaciju koja se sastoji od arterija, arteriola, kapilara, venula i vena. Na srčanu cirkulaciju otpada oko 5 do 10 % minutnog volumena srca, što obezbeđuje protok kroz srčane krvne sudove od 250 do 350 sm³ krvi u minuti, za vreme mirovanja. Ova količina (volumen) krvi naziva se koronarni protok, koji u toku naporanog mišićnog rada može da se uveća za 4 do 5 puta.
Normalna koronarna cirkulacija je glavni preudslov za pravilan i nesmetan rad srca. Srčanu (koronarnu) cirkulacija čini arterijski i venski sistem krvnih sudova
Srčana arterijska cirkulacija (označeno crvenom bojom)
Arterijski sistem srca čine desna i leva srčana (koronarna) arterija (lat. a. coronaria dextra et sinistra). Ove arterije sa na svojim krajevima granaju u arteriole. Arteriole se zatim granaju u veliki broj kapilara. Srčane arterije izlaze iz početnog dela uzlazne aorte, iz sinusa polumesečastih listića aortnih zalistaka. Broj srčanih arterija može izuzetno varirati; tako npr. cirkumfleksna grana (lat. ramus circumflexus) leve srčane grane može formirati zasebnu arteriju iz levog sinusa uz otvor za levu srčanu arteriju.
- Leva srčana (koronarna) arterija
Leva koronarna arterija (lat. a. coronaria sinistra) izlazi iz levog sinusa aortnog ušća i prošavši subperikardijalno između plućne arterije i leve aurikule proteže se kroz koronarni žljeb prema levo, i na prednjoj strani srca deli se na:
- Prednju međukomornu granu (lat. ramus interventricularis anterior), koja se proteže kroz istoimenu brazdu na prednjoj strani srca
- Cirkumfleksnu granu (lat. ramus circumflexus), koja nastavlja kroz koronarnu brazdu i pruža se prema pozadi obilazeći plućnu površinu srca.
Leva srčana arterija ishranjuje levu pretkomoru i levu komoru, preprednji papilarni mišić u desnoj komori, mali deo desne komoreplućni konus, deo srčane pregrade i prednji zid desne komore.
- Desna srčana (koronarna) arterija
Desna koronarna arterija (lat. a. coronaria dextra) izlazi iz desnog sinusa aortalnog ušća, zatim se nakon prelaza subperikardijalno kroz koronarni žleb pruža udesno, obilazi desnu ivicu srca, između plućne arterije i desne aurikule, te se na prednjoj površini srca grana. Najveći ogranak je zadnja međukomorna grana (lat. ramus interventricularis posterior) koja se proteže kroz zadnju međukomornu brazdu na zadnjoj strani do vrha srca.
Desna srčana arterija ishranjuje desnu pretkomoru i komoru, Kejt-Flakov čvor (engl. Keith-Flack node) zadnji deo srčane pregrade, zadnji papilarni mišić u levoj komori i zadnju stranu leve komore i bulbus aorte.
Venski sistem srca
Većim delom se srčane vene (lat. venae cordis) ulivaju u sabirnu cisternu ili koronarni sinus (lat. sinus coronarius) koja se nalazi u zadnjem delu srčane brazde. Koronarni sinus se uliva u desnu pretkomoru. Na njegovom ušću nalazi se zalistak (valvula) sabirne cisterne. U oblasti tupog srčanog ruba u nju se uliva velika srčana vena (lat. v. cordis magna), kao i čitav niz pritoka.
Velika srčana vena polazi od vrha srca i ide kroz prednju međukomornu brazdu i ulazi u oblast koronarne brazde u koronarnom sinusu. Sa zadnje strane krv skuplja (lat. v.interventricularis posterior) koja prolazi kroz istoimenu brazdu. U oblasti leve pretkomore formira se (lat. v. obliqua atrii sinistri Marschall), ostatak Kuvierovog duktusa. Postoje i čitav niz sasvim malih srčanih vena (lat. vv. cordis minimae Thebesii) koje se direktno ulivaju u desnu pretkomoru i desnu komoru.
